خانه ای است که بر اساس مقررا ت ملی ساختمان فضایی ایمن ، آرام و مناسب برای ساکنین ایجاد می کند . مقررات ملی ساختمان مجموعه قوانین لازمالاجرایی است که رعایت آن در ساخت و ساز میتواند به تأمین ایمنی و آسایش ساکنان آنها منجر شود. مقررات ملی که با توجه به سطح فناوری کشور تدوین شده است، امروزه میثاق جامعه مهندسی کشور است و توانسته است قابلیتهای خود را در عرصههای مرتبط نشان دهد. مقررات ملی در کشور ما سابقه طولانی نداشته و در مواردی نیز حسب نیاز، ضوابط سایر کشورها بومی شده است، اما امروز با توجه به حجم بالای ساخت و سازها و نیاز روزافزون به روشهای طرح و اجرای نوین و مصالح و فرآوردههای ساختمانی، باید بیش از پیش مورد توجه جامعه مهندسی و صنایع مرتبط کشور قرار گیرد، به گونهای که مقررات ملی ساختمان در تمام وجوه و ارکان ساخت و ساز حاکم باشد. این وظیفه بزرگی است که باید جامعه مهندسی به دوش بکشد.
مصرف بالای انرژی ، تجربه زلزلههای گذشته، پایین بودن عمر مفید ساختمانها، نیاز به تعمیرات فراوان در طول دوره بهرهبرداری ساختمانها و … نشان میدهد که ساخت و سازهای سنتی دیگر جوابگوی جامعه روبه رشد کشور نیست و با توجه به افق چشمانداز بیست ساله کشور، اهمیت مقررات ملی ساختمان بیش از پیش آشکار میشود. توسعه مقررات ملی در گرو تمهیدات و اقداماتی است که برخی از آنها در ادامه برشمرده میشود:
- آییننامهها و راهنماهای پشتیبان که باید برخاسته از نتایج تحقیقات باشد. تحقیقات درازمدت و هدفمندی که شرایط و مقتضیات کشور از قبیل اقلیم، زمینشناسی و …. برحسب مورد در آنها لحاظ شده باشد.آموزش و بازآموزی هدفمند در دورههای مشخص در سطوح مختلف کاری از کارگر ساده تا مهندسان .
- ارتقای فرهنگ عمومی و آشنا نمودن افراد ذینفع به حقوق خود و انواع مصالح و سیستم های استاندارد موجود در بازار
- بیمه ساختمان
- گواهینامههای فنی
- توجه بیشتر به حفظ محیط زیست
اگرچه مجموعه مباحث مقررات ملی کامل نیست اما آن چه موجود است باید رعایت شده و در تکمیل و غنای آن تلاش نمود.
به دنبال اجباری شدن بهکارگیری مصالح استاندارد از سال های گذشته ، اجازه توزیع مصالح غیراستاندارد به واحدهای تولیدی داده نمیشود ضمن اینکه سازمانهای دولتی و انبوهسازان به هیچ وجه حق استفاده از مصالح ساختمانی غیراستاندارد را نخواهند داشت و مهندسان ناظر باید در روند ساخت بر بهکارگیری مصالح استاندارد نظارت کامل داشته باشند. بهکارگیری مصالح ساختمانی استاندارد برای تولید ساختمان با طول عمر مناسب و سرمایهگذاری پایدار در بخش مسکن باید رعایت شود.
عمر ساختمانها در کشورمان یک سوم دنیاست، در حال حاضر فاصله زیادی تا مهندسی مطلوب در ایران وجود دارد.متاسفانه در زلزله بم بیش از ۴۰ هزار نفر از مردم کشورمان را از دست دادیم. همه اینها در حالیست که هم اکنون ۲۵ درصد از سرانه درآمد ملی کشور در راستای تامین مسکن صرف می شود.
با توجه به وضع غیرقابل قبول عمر مفید ساختمان در ایران، متاسفانه عمر مفید ساختمان در ایران تنها بین ۳۰ تا ۴۰ سال است. این در حالیست که این میزان عمر ساختمان در ایران حدود یک سوم متوسط عمر ساختمانها در دنیا محسوب می شود. هر ایرانی منابع فراوانی را به علت پایین بودن قیمت مصالح ساختمانی برای ساختمان سازی صرف می کند،این در حالی است که قیمت هر مترمربع زمین در ایران بالاتر از متوسط جهانی است. علیرغم وجود بخش های مهندسی که البته با مفهوم ساختار مهندسی واقعی فاصله دارند هنوز کشور ایران در این زمینه با مشکلات فراوانی روبرو است.
ساختمان سازی در ایران فاقد مشخصات فنی مورد نیاز است . این در حالیست که در دنیا از مشخصات فنی برای ارزانتر شدن قیمت تمام شده ساخت مسکن استفاده می کنند ولی در ایران پول بیشتر و هزینه بیشتری به دلیل عدم استفاده از مشخصات فنی مورد نیاز صرف می شود. ارتقا دانش، مدیریت، اقتصاد و فرهنگ نیز از دیگر راهکارهای موجود برای استاندارد سازی ساختمان در ایران محسوب می شود. نقش آموزش و فرهنگسازی در زمینه ساختمان سازی بیشتر از دیگر عوامل مهم به نظر می رسد.
نظارت بر طراحی و تولید و عرضه مصالح ساختمانی استاندارد باید در دستور کار متولیان ذی صلاح قرار گیرد. با وجود اینکه هر یک از این متولیان در راستای وظایف خود کار می کنند ولی هماهنگی نظام مندی در میان آنها وجود ندارد. برای ساختمان سازی باید استاندارد های ملی ملاک قرار گیرند.
مصرف انرژی در کشور سالها مورد توجه درخور نبوده و یارانههای آشکار و پنهان دولتی همواره مردم را از توجه واقعی به ارزش انرژی در اشکال مختلف باز داشته است. در سالهای اخیر به دلایل گوناگون لزوم صرفهجویی در مصرف انرژی بعنوان یک ضرورت قطعی و چاره ناپذیر پدیدار گشته، همچنین سرعت رشد مصرف انرژی داخلی به گونهای است که با روند موجود توسعه منابع نفتی، شاید با گذشت چند سال دیگر قادر به صادرات نفت نباشیم.
شایان ذکر است بدلیل فقر فرهنگی در بحث صرفهجویی مصرف انرژی؛ اکثر قریب به اتفاق ساختمانهای کشور فاقد ضوابط فنی شناخته شده برای جلوگیری از اتلاف انرژی سرمایی یا گرمایی میباشد و بخش ساختمان بیش از چهل درصد انرژی مصرفی کشور را به خود اختصاص داده است.
تغییر وضع موجود به سوی وضع قابل قبول، قطعاً تلاش هماهنگ عظیمی را از سوی مردم و مسوولان بصورت پیوسته میطلبد. که سنگ بنای این تحول در سال ۱۳۷۰ با تدوین مقررات و ضوابط فنی برای صرفهجویی مصرف انرژی در ساختمانها با عنوان «مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان» آغاز شد که با اجرایی شدن و فراگیر شدن آن تحولی عظیم در بهینهسازی مصرف انرژی در ساختمان روی خواهد داد.
در صورت اجرای مبحث مقررات ملی ساختمان، مصرف انرژی در هر مترمربع از ساختمان ها در ایران به ۱۶۰ کیلو وات ساعت خواهد رسید، یعنی سالانه در هر متر مربع ۲۰۰ کیلووات ساعت صرفه جویی می شود که این رقم در طول ده سال معادل یک و نیم تا دو برابر تولید سالانه فازهای پارس جنوبی خواهد بود. پاشنه آشیل هدررفت انرژی کشور در فصل زمستان در بخش ساختمان است.
با توجه به افت فشار بیشتر مخازن نفتی بزرگ کشور و اینکه مخازن در نیمه دوم عمر خود قرار دارند، کارآمد کردن انرژی ضروری است . مصرف کننده ایرانی در انتخاب کالا اختیار متنوعی ندارد. به همین جهت نیاز شدیدی جهت معرفی کالاهای استاندارد از طریق آموزش و فرهنگ سازی احساس می شود .